پشت کانتر یک کافی شاپ ایستاده اید و پس از سفارش یک اسپرسو با این سوال مواجه می شوید که قهوه‌تون چند درصد باشه؟ اگر چندان با مفهوم این سوال آشنا نباشید، احتمالاً به این فکر می کنید که محاسبات و درصدها حتی در ساده ترین کارهای روزمره هم شما را رها نمی کنند. بگذارید این سوال را برای شما معنی کنیم. سوال «قهوه‌تون چند درصد باشه؟» در حقیقت کوتاه شده این سوال است که «قهوه شما چند درصد روبوستا باشد و چند درصد عربیکا؟». واقعیت اینجاست که پاسخ به این سوال همانقدر که آسان است می تواند پیچیده باشد و ما قرار است در این مطلب این پیچیدگی را به ساده ترین شکل ممکن برایتان توضیح دهیم تا دیگر در برابر این سوال سردرگم نشوید. بیایید دو گونه مهم قهوه یعنی عربیکا (ARABICA) و روبوستا (ROBUSTA) را با هم بررسی کنیم. شاید از خود بپرسید که مگر چند مدل قهوه وجود دارد؟ واقعیت اینجاست که قهوه انواع گوناگونی دارد اما دو نوع آن یعنی عربیکا و روبوستا بیشترین طرفدار را دارد و برای پاسخ به این سوال باید با ویژگی های آن به خوبی آشنا باشید. ابتدا بیایید نگاهی به تاریخچه و خاستگاه این دو نوع قهوه بیندازیم.
تاریخچه و خاستگاه قهوه های عربیکا و روبوستا
آنطور که از شواهد و منابع تاریخی برمی آید قهوه عربیکا از ارتفاعات سرسبز کشور اتیوپی منشا گرفته و اولین گونه قهوه ای است که کشت شده و به همین دلیل آن را به عنوان تبار اصیل قهوه در نظر می گیرند. این قهوه با نام علمی Coffea Arabica شناخته می شود و به نوعی سنگ بنای فرهنگ قهوه نوشی در جهان بوده است. اما قهوه روبوستا بعدها در مرکز و غرب جنوب صحرای آفریقا کشف شد و به عنوان یک عضو تازه وارد در خانواده قهوه توانست شهرتی برای خود دست و پا کرده و طرفداران بسیاری پیدا کند. این قهوه نیز با نام علمی Coffea Canephora شناخته می شود. هر دوی این قهوه ها نقشی اساسی را در صنعت پویای قهوه ایفا می کنند و هر کدام می توانند ویژگی منحصر به فردی به فنجان قهوه ببخشند که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم. قهوه های عربیکا و روبوستا تفاوت های زیادی با هم دارند که شامل این موارد است:
- طعم
- عطر
- میزان کافئین
- شکل و اندازه
- شرایط رشد
- قیمت
- نحوه استفاده
- اثرات زیست محیطی
طعم قهوه عربیکا و روبوستا چه تفاوت هایی دارد؟
قهوه عربیکا را بخش خوشمزه تر و شیرین تر فنجان خود در نظر بگیرید. فرض کنید بخشی از شکلات تخته ای مورد علاقه تان را درون قهوه خود آب کرده اید. این قهوه اگر درست عصاره گیری شود حتی ممکن است طعم های میوه ای و آجیلی نیز به همراه داشته باشید. تصور کنید فنجان قهوه ای را جرعه جرعه می نوشید و در هر جرعه طعمی لذت بخش را روی زبانتان حس می کنید، گاهی آجیلی، گاهی میوه ای، گاهی شیرین؛ اما همیشه لذت بخش. در سوی مقابل قهوه روبوستاست که به تنهایی توانسته این ذهنیت را جا بیندازد که قهوه خیلی تلخ است. قهوه روبوستا خودش را همانطور که هست معرفی می کند، تلخ و قوی! و گاهی حتی طعم هایی نظیر سوخته، دارویی و خاکی را نیز از خودش بروز می دهد.
عطر قهوه عربیکا و روبوستا چه تفاوت هایی دارد؟
قهوه عربیکا عطری مطبوع و پیچیده دارد، گویی دسته گلی درون فنجان شما کاشته شده یا آنکه تکه هایی از میوه های مختلف درون آن غوطه ور است. اصلا همین رایحه جذاب است که بسیاری از عاشقان قهوه را به سوی خود می کشاند. از سوی دیگر عطر قهوه روبوستا قوی تر و تندتر است و وقتی آن را بو می کنید احتمالا پیچیدگی زیادی در آن نمی یابید. با این همه، خیلی از کسانی که به خوردن قهوه های قوی و غلیظ عادت دارند، احتمالا با استشمام این رایحه، بیشتر از نوشیدن یک فنجان قهوه استقبال می کنند.
قهوه عربیکا عطری مطبوع و پیچیده دارد، گویی دسته گلی درون فنجان شما کاشته شده است.
میزان کافئین قهوه عربیکا و روبوستا چه تفاوت هایی دارد؟
بسیار خب، دعوا شروع شد! خیلی از کسانی که قهوه روبوستا می نوشند چنین ادعا می کنند که قهوه خوب قهوه ای است که کافئین بالایی داشته باشد و چندان به طعم نوشیدنی خود اهمیتی نمی دهند. بله، درست است که محتوای کافئین قهوه عربیکا از روبوستا کمتر است؛ اما بگذارید به شما بگویم که تفاوت آن ها آنقدری نیست که به تحمل عوارض جانبی ناشی از نوشیدن زیاد آن بیرزد. شاید بپرسید که مگر نوشیدن زیاد قهوه روبوستا عوارضی دارد؟ واقعیت اینجاست که همین کافئین بیشتر منجر به مشکلات گوارشی بسیار زیاد و همچنین تپش قلب و اضطراب می شود. کمی که در مطالعات دقیق تر شویم خواهیم دید که همین کافئین بیشتر در مزارع کشت قهوه به عنوان یک دفع آفت طبیعی عمل می کند.
کافئین بیشتر موجود در قهوه های روبوستا به مانند یک دفع آفت طبیعی عمل می کند.
شکل و اندازه دانه های قهوه عربیکا و روبوستا چه تفاوت هایی دارند؟
بدون شک برای خیلی چنین سوالی پیش می آید که آیا دانه های قهوه عربیکا و روبوستا با چشم نیز قابل تشخیص هستند؟ در حالت کلی دانه های قهوه عربیکا بیضی شکل با خط خمیده ای در وسط هستند؛ شبیه به یک توپ راگبی. این در حالی است که دانه های قهوه روبوستا گردتر هستند و خط میانی آن ها مستقیم است. از نظر اندازه نیز دانه های قهوه عربیکا نسبت به دانه های قهوه روبوستا بزرگ تر هستند.
شرایط رشد قهوه عربیکا و روبوستا چه تفاوت هایی دارند؟
گیاهان قهوه عربیکا، گیاهان حساسی هستند و برای رشد به میزان مناسبی از باران، سایه و ارتفاع نیاز دارند؛ به طوری که در اغلب موارد آن ها را در ارتفاعاتی بالاتر از 1200 متر بالاتر از سطح دریا می کارند. این گیاهان همچنین برای رشد و در امان ماندن از آفاتی مانند سوسک قهوه خوار به آبیاری دقیق و مقدار مناسب نور خورشید نیاز دارند. عربیکا مانند بازیگر درجه یکی است که فقط در نقش های اول فیلم های خوب ایفای نقش می کند. در سوی مقابل اما دانه های روبوستا پوست کلفت تر هستند، حسی ماجراجویانه دارند و در وحشی ترین شرایط هم نقششان را ایفا می نمایند؛ به طوری که می توانند در ارتفاعات پایین تر و آب و هوای گرم تر نیز رشد کنند و همین مسائل نگهداری و کاشت آن ها را آسان تر می کند. همانطور که قبلا هم گفتیم به دلیل کافئین بیشتری که دارند کمتر در مقابل آفات آسیب پذیر هستند و همین مسئله آن ها را به عنوان گونه ارزان تر بازار معرفی می کند.
آیا قیمت قهوه عربیکا و روبوستا تفاوت دارد؟
پاسخ کوتاه آن می شود: بله! و همانطور که مشخص است قهوه عربیکا در بازار معمولا قیمت بیشتری را به خود اختصاص می دهد. این مسئله به این دلیل است که رشد گیاه قهوه عربیکا سخت تر بوده و در برابر بیماری ها و آفات نیز حساس تر است؛ اما گیاه قهوه روبوستا نگهداری و رشد ساده تری دارد و به همین دلیل آسان تر و بیشتر تولید می شود.
آیا قهوه عربیکا و روبوستا استفاده های متفاوتی دارند؟
پاسخ این سوال نیاز دارد که کمی در دنیای قهوه عمیق تر شویم. احتمالا اصطلاحاتی نظیر تک خاستگاه (single origin) یا قهوه تخصصی (specialty coffee) به گوشتان خورده است. این قهوه ها همواره قهوه های عربیکایی هستند که در بهترین شرایط رشد کرده و فراوری و رست شده اند و بالطبع قیمت های بسیار بالاتری هم دارند. طعم این قهوه ها حیرت زده تان می کند و پس از نوشیدن آن ها احتمالاً دیگر به اینکه چقدر کافئین دارند فکر نمی کنید. با این همه، بسیاری از کافی شاپ ها برای پاسخ به نیاز بازار قهوه های عربیکا و روبوستا را با نسبت های مختلف (بیست هشتاد یا پنجاه پنجاه) با یکدیگر مخلوط می کنند. قهوه روبوستا به دلیل فعل و انفعالات شیمیایی درون آن قادر است تا کرمای بیشتر و غلیظ تری را روی قهوه اسپرسو تشکیل دهد. هرچند تشکیل چنین کرمایی نشانه هیچ چیزی نیست اما مشاهده آن برای بسیاری از قهوه نوشان لذت بخش است و کافی شاپ ها هم ترجیح می دهند از قهوه روبوستا در مخلوط قهوه خود استفاده کنند. علاوه بر ایجاد کرما، از قهوه روبوستا برای تهیه قهوه های فوری که به دلیل استفاده آسان و مقرون به صرفه بودن همواره طرفداران زیادی در بازار دارد نیز استفاده می شود. البته برخی از برندهای مطرح نیز بر استفاده از قهوه عربیکا در تهیه قهوه های فوری خود اصرار دارند.
تشکیل کرما بر روی اسپرسو نشانه هیچ چیزی نیست.
آیا اثرات زیست محیطی قهوه عربیکا و روبوستا تفاوت دارد؟
همانطور که بیان شد، قهوه عربیکا نسبت به تغییرات آب و هوایی حساس تر بوده و شرایط خاص تری را برای رشد نیاز دارد و همین مسئله کشت پایدار آن را در مواجهه با گرمایش جهانی دشوار می کند. این در حالی است که روبوستا انعطاف پذیری بیشتری با تغییرات شدید آب و هوایی دارد و انعطاف پذیری مثال زدنی‌اش آن را به گزینه ای پایدار در بسیاری از مناطق تبدیل کرده است.
تفاوت قهوه عربیکا و روبوستا در یک نگاه
همانطور که دیدیدیم قهوه های عربیکا و روبوستا در طعم، عطر، میزان کافئین، شکل و اندازه، شرایط رشد، قیمت، نحوه استفاده و اثرات زیست محیطی با یکدیگر تفاوت های عمده ای دارند. از نظر طعم قهوه عربیکا طعم شیرین تر و ملایم تری دارد، در حالی که قهوه روبوستا طعم قوی تر را داراست. عطر قهوه عربیکا اغلب پیچیده و گلی است، در حالی که عطر روبوستا فاقد هرگونه پیچیدگی بوده و بسیار قوی است. دانه های قهوه عربیکا کافئین کمتری دارند و به طور کلی بزرگ تر و بیضی شکل هستند. در حالی که دانه های روبوستا کوچکتر و گردتر می باشند. گیاهان قهوه عربیکا برای رشد به آب و هوای خنک و مراقبت های ویژه نیاز دارند، در حالی که گیاهان قهوه روبوستا سرسخت تر بوده، در ارتفاعات پایین تر رشد می کنند و در برابر آفات و بیماری ها مقاوم تر هستند. دانه های قهوه عربیکا با توجه به برتری های نسبی خود همواره قیمت های بالاتری هم دارند. و در نهایت از منظر زیست محیطی کشت قهوه عربیکا بیشتر مستعد تغییرات آب و هوایی و بیماری هاست که نیازمند اقدامات پایدار و مدیریت دقیق است، در حالی که انعطاف پذیری روبوستا آن را گیاهی پایدارتر معرفی می کند. در پایان باید بگوییم که قهوه عربیکا بخش آرامش بخش فنجان شماست که لذتی از طعم و عطر را برایتان فراهم می کند و قهوه روبوستا همان بخشی است که تلاش می کند تا تلاطمی درونتان برپا کند. انتخاب بین قهوه عربیکا و قهوه روبوستا مانند انتخاب بین یک موسیقی کلاسیک آرام و یا یک موسیقی راک تند است و تجربه هایی که هر کدام از این قهوه ها ارائه می کنند کاملاً متفاوت است. با این همه از آزمایش کردن و نوشیدن قهوه های مختلف و ترکیبات مختلف آن ها نترسید و به یاد داشته باشید بهترین قهوه، قهوه ای است که بیشترین لذت را از آن می برید. حالا به ما بگویید که دوست دارید قهوه‌تون چند درصد باشه؟
اشتراک گذاری